رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: باید توجه داشت اهتمام ایرانی‌ها و هندی‌ها برای یافتن معادل‌های عربی، یک سرمایه برای زبان فارسی است.

غلامعلی حداد عادل در آیین رونمایی از کتاب‌های «منتهی الارب فی لغه‌العربیه» و «فرهنگ امروزین عربی-فارسی» که در سومین روز نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد، نمایشگاه کتاب را یک بهارستان خواند و عنوان کرد: یادگیری زبان برای کسی که دنبال یادگیری زبان مادری است، با کسی که برای یادگیری زبان دوم تلاش می‌کند بسیار متفاوت است. در آموختن زبان دوم، قواعد مبنای آموزش است و زبان‌آموز ابتدا قواعد را یاد می‌گیرد و سپس صحبت کردن را می‌آموزد، درست بر خلاف یادگیری زبان مادری و همیشه نخستین دستور زبان‌ها را ابتدا غیربومی‌ها می‌نویسند، مانند سیبویه. همچنین اولین فرهنگ‌ها نیز توسط خارجی‌ها نوشته شده‌اند چراکه برای یادگیری، با این فرهنگ سروکار داشتند. در یادگیری، زبان موضوعیت دارد و زبان‌آموزان نیازمند بازگردانی لغات فارسی به زبان خود و لغات زبان خود به فارسی بوده‌اند. بنابراین، اینکه شاهد تعداد زیادی فرهنگ زبان فارسی در هندوستان هستیم بی‌جهت نیست. برای زبان عربی نیز همین اتفاق افتاده و فرهنگ «منتهی الارب» یکی از آن فرهنگ‌ها است. خود کلمه منتهی الارب به معنای نهایت همت و آرزو و معادل کلمه ایده‌آل است.

وی ادامه داد: فرهنگ‌نویسی و بیان مختصات زبانی توسط دیگران مصداق تفسیر این بیت است که «بهتر آن باشد که سر دلبران / ‏ گفته آید در حدیث دیگران» تعامل زبان فارسی و عربی در حفظ و تقویت زبان فارسی اثر بسیار مثبتی داشته است. حرف‌های غیرعلمی که به دنبال بیرون کردن لغات عربی از فارسی هستند بسیار غلط هستند. باید توجه داشت اهتمام ایرانی‌ها و هندی‌ها برای یافتن معادل‌های عربی، یک سرمایه برای زبان فارسی است؛ همان طور که قرآن برای اولین بار به زبان فارسی ترجمه شده است. ۱۲۰۰ سال پیش عده‌ای در ماوراءالنهر جمع شدند و تلاش کردند برای کلمه به کلمه قران معادل فارسی پیدا کنند و آن زبان میان ما موجود است. ترجمه قرآن خود یک فرهنگ لغت عربی به فارسی‬است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین تاکید کرد: ما در منطقه‌ای هستیم که صدها میلیون عرب‌زبان در کنار ما زندگی می‌کنند و به دلایل ارتباطات سیاسی و اقتصادی، هرچه به این موضوع بپردازیم کم است. در کشورهای عربی نیز توجه به زبان عربی بسیار جدی است؛ برای مثال کتابخانه‌ای برای شعر عربی ایجاد شده است. امروز در حوزه سیاست و مسائل منطقه به زبان عربی معیار معاصر نیاز داریم. ما در فرهنگستان هم به تعامل زبان فارسی و عربی توجه داریم؛ تألیف فرهنگ جامع زبان فارسی در فرهنگستان شروع شده و گروهی شامل ۶۰ متخصص، درحال تألیف یک مجموعه ۳۵ جلدی در حدود ۸۰۰ صفحه هستند که تا امروز چهار جلد آن به چاپ رسیده است؛ همچنین در زمینه ادبیات تطبیقی که مدیر گروه آن موسی اسوار است، مقالات تاریخ عرب را برای دانشنامه جهان اسلام در ۱۴ هزار کلمه تألیف کرده‌ایم. ادبیات مقاومت در فلسطین نیز از از موضوعاتی است که اسفار به آن پرداخته است و با توجه به اینکه از چاپ اول منتهی الارب در ایران ۱۰۵ سال و از چاپ دوم آن ۶۶ سال گذشته، این کتاب احتیاج به تصحیح و چاپ مجدد داشته است و به ویژه با وجود تحول در چاپ، ویراستاری و فرهنگ‌نویسی، این کار بسیار به‌جا بوده است.

در پایان این مراسم از کتاب‌های «منتهی الارب فی لغه‌العربیه»، «فرهنگ امروزین عربی-فارسی» و «تاریخ ادبیات زبان فارسی» رونمایی شد.