یازدهمین نشست از سلسله نشست‌های «تکیه کتاب» با محوریت نهضت حسینی با عنوان «نگاهی به سفرنامه‌های پیاده‌روی اربعین»، روز ۱۹ شهریور در خانه کتاب و ادبیات ایران، سرای اهل قلم با حضور دکتر غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، علی رمضانی مدیر عامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و محسن چینی‌فروشان مدیرعامل دفتر نشر فرهنگ اسلامی برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، حدادعادل سخنان خود را با توصیف اصطلاح «تکیه کتاب» آغاز کرد و گفت: من در تکیه کتاب ترکیبی از معرفت و محبت می‌بینم زیرا تکیه در قاموس عاشورایی و در فرهنگ لغات عاشورایی محل بیان عواطف و میدان محبت است که شما در خانه کتاب این سر زلف محبت را به معرفت گره زده‌اید.

او در ادامه علت و اهمیت نگارش کتاب خود را توضیح داد و اظهار کرد: من مثل خیلی از مردم در این سال‌های اخیر که راهپیمایی اربعین بعد از سقوط صدام قوت گرفت آرزومند رفتن به این پیاده روی بودم تا اینکه توفیق شد همراه با کاروانی با هواپیما به نجف رفتم. در کوله پشتی خود دفترچه‌ای داشتم که فرصت داشتم در ساعاتی که بقیه کاروان در خواب بودند، حس و حال خودم را از این راهپیمایی بنویسم و در طول چند روزی که در مسیر بودیم مطالب اصلی کتاب نوشته شد. این کتاب یک سفرنامه معمولی نیست. زیرا بسیاری از سفرنامه‌ها شرح وقایع سفر از جمله اینکه چه‌خوردیم و چه کردیم و ساعتی فرود آمدیم است، اما کتاب من، سفرنامه‌ای به آن معنا نیست. بلکه یک نوع معناشناسی از دین و راهپیمایی اربعین است.

رئیس فرهنگستان ادب و زبان فارسی ادامه داد: من معتقدم این راهپیمایی در دو سطح باید ریشه‌یابی و واکاوی شود. در سطح اول ارتباط این راهپیمایی با انقلاب اسلامی و بعد ارتباط راهپیمایی و انقلاب اسلامی با قیام سیدالشهدا. یعنی در واقع یک ساختمان سه طبقه را سعی کردم در این کتاب روی هم بنا کنم که سطح بالای آن راهپیمایی است.

او افزود: من این راهپیمایی را یک صورت در نظر گرفتم و تلاش کردم معنای پنهان و آشکار پشت این صورت را باز کنم. همه این‌ها اجزای یک منظومه فکری است. یعنی مطالب موزاییک‌وار طرح نشده بلکه تار و پود فرشی است که می‌خواهد نقشی را بیان کند.

حداد عادل در ادامه بیان کرد: این کتاب دارای یک پیشگفتار کوتاه و ۵ فصل اصلی است و من اسم این کتاب را از تذکره الاولیای عطار وام گرفتم و کسانی که با ادبیات عرفانی آشنا باشند می‌دانند که یکی از مهم‌ترین کتاب‌های زبان فارسی در اواخر قرن ۷ ه.ق، تذکره الاولیای عطار است که نثر فارسی پر تپشی دارد و آن عشق و شور عرفانی در قلم عطار موج می‌زند. ضمن اینکه مرجعی در ادبیات عرفانی نیز محسوب می‌شود.

او درباره پایان کتابش گفت: من یک پایان احساسی درباره پدیده‌ای که فقط از تلویزیون و فضای مجازی تصویرش را دیده بودم نوشتم. اما در سفری که داشتم شهود و حضوری که پیدا کردم سبب شد حال عجیبی به من دست دهد.

او در انتها با اشاره به نقش انقلاب اسلامی در ایجاد گفتمان عزت در شرح واقعه عاشورا و اربعین اظهار کرد: من یک تاریخ حدود ۸۰ ساله در پس ذهن از عاشورا دارم و می‌توانم معنای اتفاقی که به برکت انقلاب اسلامی رخ داده به خوبی درک کنم. بعد از انقلاب تحول مثبتی رخ داده و این تحول گفتمان ذلت و غم‌پروری مسلط بر عزاداری سیدالشهدا را به گفتمان حماسی تبدیل کرد. گفتمان ذلت به گفتمان عزت در بعد از انقلاب تبدیل شد و این عزتمند شدن در عاشورا چیزی نیست که امام خمینی (ره) از آن بیرون آورده باشد و به محرم وصل کرده باشد بلکه از درون خود اسلام و انقلاب به وجود آمده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پایان گفت: امام خمینی(ره) نیامد تجربه‌ای را از انقلاب‌ها یا مکتب‌های غیردینی قرض بگیرد و به حرکت امام حسین(ع) وصل کند. او خاکستری که این سالها روی این آتش را گرفته بود فوت کرد و اجازه داد آتش زیر آن شعله‌ور شود.