دکتر غلامعلی حدادعادل، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه «رکن اصلی کار امام(ره) که استقلال بود، محقق شده است و بسیاری از مشکلات و موانعی که بر سر تحقق دیگر اهدف امام ایجاد شده است، ناشی از تحقق استقلال به عنوان مهم‌ترین رکن است»، خاطرنشان کرد: استقلالی که امروز داریم، دشمنان را برانگیخته که در مسیر رشد ایران مانع ایجاد کنند. اما از نظر عدالت اجتماعی و عدالت اقتصادی به آنچه که امام(ره) می‌خواست نرسیدیم و این ناکامی هم نتیجه توطئه‌های دشمنان و مانع‌تراشی‌های آنها در برابر یک ملت مستقل است.

وی در گفتگو با خبرنگار جماران، افزود: در اینکه جمهوری اسلامی ایران، امروز از بیگانه دستور نمی‌گیرد و برای ایران در تهران تصمیم‌گیری می‌شود و نه در واشنگتن و پاریس و لندن، شکی نیست. ما دراین‌باره به اصل منظور امام(ره) که استقلال ایران بوده، رسیده‌ایم. این مسیر را باید حفظ کنیم و در پرتو وحدت، عقلانیت و معنویت، دیگر اهداف امام را نیز محقق کنیم.

اولین دوره مقدماتی تربیت مدرس آثار استاد شهید مطهری، از تاریخ ۱۷ تا ۱۹ بهمن ماه ۱۴۰۳ با همکاری دبیرخانه امور معرفتی حوزه علمیه و بنیاد شهید مطهری در قم و تهران برای ۷۰ نفر از طلابی بود که سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری را قبلا گذرانده بودند برگزار شد. در روز پایان دوره، شرکت‌کنندگان از خانه‌موزه و کتابخانه شخصی استاد شهید مطهری در تهران بازدید کرده و در منزل استاد از سخنرانی دکتر غلامعلی حدادعادل بهره‌مند شدند.

دکتر غلامعلی حدادعادل در مراسم اختتامیه اولین دوره مقدماتی تربیت مدرس اندیشه و آثار شهید آیت‌الله مرتضی مطهری که در سالن جلسات کتابخانه شهیدمطهری تهران برگزار شد، اظهار کرد: استاد مطهری اساساً یک متفکر عقل‌گرا بود و محور تفکر و اعتقادات ایشان عقلانیت بود.

به گزارش خبرگزاری حوزه، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: استاد مطهری از جوانی به مسائل جهان اسلام توجه داشت، افق دید ایشان گسترده بود، به طوری که محدود به شهر و محله خویش نبود، بلکه نگاه وسیعی داشت و عالم اسلام را در دو بُعد تاریخی و گستره جغرافیایی می‌دید، با این وجود شهید مطهری جهان اسلام را در متن واقعیت‌های جهان امروز ارزیابی می‌کرد و به مسائل اجتماعی مسلمانان از جمله وحدت اسلامی توجه داشت.

حداد عادل گفت: از جمله خصوصیات شهید مطهری این بود که نسبت به پیشوایان دین و ائمه‌اطهار(ع) محبت و معرفت داشت و معتقد بود که محبت تنها کافی نیست، بلکه با دو بال محبت و معرفت است که می‌توان به صورت متعادل و متوازن پرواز کرد.

وی با بیان اینکه امروز ولایت فقیه محور اندیشه‌های سیاسی ما است گفت: باید محبت را با معرفت همراه کرد و بین آن‌ها توازن برقرار کنیم، امروز بسیاری از خصومت‌ها در میان سایر فرق اسلامی ناشی از غلبه محبت بر معرفت است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: استاد مطهری اساساً یک متفکر عقل‌گرا است و بنده که نیز سال‌های طولانی توفیق درک بی‌واسطه از محضر ایشان را داشتم و از آنجایی که دانشجوی فلسفه غرب بودم، به خوبی درک می‌کنم محور تفکر و اعتقادات ایشان عقلانیت ‌است و بارزترین صفت برای ایشان، یک متفکر اسلامی عقل‌گرا است.

حداد عادل شهید مطهری را به عنوان روحانی برخاسته از حوزه دانست و خاطرنشان کرد: استاد شهید قلمی داشت که دانشگاهیان آن را می‌پسندیدند و آثارش را می‌خریدند.

وی با بیان اینکه شهید مطهری به عنوان نویسنده در کتاب دیده نمی‌شود، تصریح کرد: وی در ذهن خواننده قرار می‌گیرد و کتاب‌های مطهری سختی ندارد و مطهری علم و دانش و ایمان را برای ایجاد تحول مثبت در جامعه می‌خواست.

بررسی کتاب «مکتب حافظ» اثر منوچهر مرتضوی و تحلیل تأثیرات آن بر ادبیات و فرهنگ جامعه، در قالب یکی از نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» با حضور دکتر حدادعادل در محل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

بیست و یکمین نشست «صد کتاب ماندگار قرن» با حضور رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به بررسی کتاب «مکتب حافظ» اثر منوچهر مرتضوی و تحلیل تأثیرات آن بر ادبیات و فرهنگ جامعه اختصاص یافت.به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، دکتر غلامعلی حدادعادل در این نشست ابتدا به سیر تحول حافظ‌شناسی در دوران معاصر پرداخت و آن را به دو دوره‌ی قبل و بعد از انقلاب اسلامی تقسیم کرد.

وی گفت: من به عنوان کسی که بیش از هفتاد سال حافظ خوانده‌ام، معتقدم که حافظ‌شناسی در دوران معاصر را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. قبل از انقلاب اسلامی، کارهای سودمندی در زمینه تصحیح دیوان حافظ به شیوه انتقادی و دانشگاهی انجام شد. آثار مرحوم قزوینی و دکتر قاسم غنی به عنوان دو کار علمی و معتبر در این زمینه باقی مانده است. به‌ویژه قزوینی، با دقت بی‌نظیرش در تصحیح دیوان، شخصیت برجسته‌ای در این حوزه محسوب می‌شود.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ادامه داد: در آن دوران، فضای فکری تحت تأثیر مکاتب سرمایه‌داری و مارکسیسم قرار داشت و بیشتر کتاب‌ها و مقالات درباره حافظ، تحت تأثیر این فضاسازی بودند. به عنوان مثال، کتاب «حافظ تشریح» که توسط عبدالحسین هژیر، نخست‌وزیر وقت، در سال ۱۳۰۸ نوشته شده، نمادی از این تأثیرات است. این اثر، مخالفت‌های روشنفکری با دین و معنویت را به خوبی نشان می‌دهد.

حداد عادل به نقش شهید مطهری در دفاع از جنبه‌های معنوی حافظ در دهه پنجاه اشاره کرد و گفت: شهید مطهری با شجاعت به تبیین تفکرات حافظ پرداخت و مقالاتی را در این زمینه منتشر کرد. او در مقابل تفسیرهای مادی از حافظ، به ویژه تفسیرهای احمد شاملو، که در آن حافظ را منکر قیامت معرفی می‌کرد، ایستادگی کرد.

وی همچنین به گسترش حافظ‌شناسی بعد از انقلاب اسلامی اشاره کرد و افزود: پس از انقلاب، تصحیح‌های جدیدی از دیوان حافظ به چاپ رسید و اصطلاح «حافظ‌پژوهی» به طور جدی مطرح شد. اوج این جریان در کنگره بزرگداشت حافظ بود که حدوداً در سال ۱۳۶۷ برگزار شد و با استقبال گسترده‌ای از سوی علاقمندان به ادبیات مواجه گردید.

غلامعلی حداد عادل، در ادامه سخنرانی خود به بررسی شخصیت علمی و ادبی دکتر منوچهر مرتضوی پرداخت و گفت: وقتی صحبت از بزرگان ادب معاصر می‌شود، چند نام در ذهن ما خطور می‌کند که این‌ها عمدتاً بنیانگذاران دانشکده ادبیات دانشگاه تهران هستند. افرادی که آمدند ادبیات را نظم آموزشی دانشگاهی دادند، زیرا تا چند صد سال پیش، کسی ادبیات را به شیوه امروزی درس نمی‌داد. در واقع، این بزرگانی که نام بردم، ستون‌های اصلی دانشکده ادبیات بودند که در سال ۱۳۱۳ با تأسیس دانشگاه تهران، پایه‌گذاری کردند.

وی در ادامه به نسل دوم بزرگان ادب اشاره کرد و افزود: نسل بعدی که شامل افرادی چون صفا، معین و خانلری بودند، تحت آموزش این بزرگان تربیت شدند و دوران درخشان دانشکده ادبیات، زمانی بود که این دو نسل در کنار هم فعالیت می‌کردند. منوچهر مرتضوی، از شمار استادان درجه اول نسل دومی است که به دست نسل اول تربیت شده و از نظر عمق دانش و درک ادبی، هیچ کم‌تر از آن بزرگان نیست. اگر مرتضوی در تهران بود، شهرتی کمتر از خانلری یا معین پیدا نمی‌کرد، اما به دلیل دوری از مرکز، کمتر شناخته شده است.

حدادعادل به اهمیت دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز در پرورش ادبیات‌پژوهان اشاره کرد و گفت: بعد از واقعه پیشه‌وری، دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز به یک نهاد نیرومند در ادبیات فارسی تبدیل شد و مرتضوی یکی از این بزرگان است که در آن زمان در تبریز فعالیت می‌کرد. آثار علمی او در زمینه حافظ‌پژوهی بسیار ارزشمند است و کسانی که با کتاب‌های عالمانه فرنگی آشنا هستند، به وضوح می‌بینند که کتاب «مکتب حافظ» او هیچ دست کمی از کتاب‌های تراز اول جهانی ندارد.

حدادعادل در ادامه به ساختار کتاب «مکتب حافظ» پرداخت و گفت: فهرست کتاب نشان‌دهنده نظم فکری مولف است و در چاپ‌های مختلف این کتاب، مقدمه‌های مختلفی نوشته شده که به مرور حافظ‌پژوهی پیش و بعد از انقلاب می‌پردازد. استاد مرتضوی در چهار چاپ این کتاب، سه بار مقدمه نوشتند. چاپ اول در سال ۱۳۴۴ و چاپ سوم در سال ۱۳۷۰ بود، و در چاپ چهارم که چند سال قبل از فوت ایشان منتشر شد، مقدمه‌ای شصت صفحه‌ای اضافه کردند که به مرور حافظ‌پژوهی پرداخته و نشان‌دهنده‌ی عمق تفکر و دقت ایشان در این حوزه است.

وی افزود: این کتاب در سه باب مدون شده و هر باب مشتمل بر چندین فصل است. باب اول تحت عنوان مکتب حافظ، حاوی مقدمه‌ی مبسوطی در حدود صد صفحه درباره تصوف و عرفان است که خود می‌تواند به منزله یک کتاب جداگانه باشد. جالب است که چاپ چهارم این کتاب با شمارگان سه هزار و سیصد نسخه منتشر شده که خود نشانه‌ای از اقبال به این اثر و رونق حافظ‌خوانی است.

حدادعادل همچنین به نقش ادبیات در جامعه و تأثیرات آن بر هویت ملی اشاره کرد و گفت: ادبیات به عنوان آینه‌ای از فرهنگ و هویت یک ملت، نقشی اساسی در شکل‌گیری و حفظ این هویت دارد. در این میان، شخصیت‌های مانند دکتر مرتضوی به عنوان حافظان و مروجین این ادبیات، نقش بسزایی ایفا می‌کنند.

در پایان، حدادعادل با اشاره به نقدها و بررسی‌های دیگران درباره کتاب «مکتب حافظ» گفت: این کتاب نه تنها در داخل کشور، بلکه در خارج از کشور نیز مورد توجه قرار گرفته و نقدهای مثبت و سازنده‌ای درباره آن نوشته شده است. این نشان‌دهنده‌ی تأثیر عمیق دکتر مرتضوی در حوزه حافظ‌پژوهی است.

نشست صمیمانه مدیران و کارکنان مرکز نشر دانشگاهی با دکتر غلامعلی حدادعادل، عضو هیأت امنای این مرکز، صبح روز یکشنبه ۲۲ مهر در محل ساختمان مرکز برگزار شد.

در  این جلسه دکتر غلامعلی حدادعادل با اشاره به تاریخچه آشنایی او با مرکز نشر دانشگاهی گفت: ارتباط من با نشر دانشگاهی به همان اولین جلسه‌ای برمی‌گردد که در وزارت علوم داشتیم؛ دو سه هفته از انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها گذشته بود. صحبت از این بود که با استادان دانشگاه چه کنیم که بنده پیشنهاد دادم موسسه‌ای ایجاد کنیم که استادان دانشگاه کتاب تالیف و ترجمه کنند. دیگران هم از این پیشنهاد استقبال کردند و قرار شد دکتر پورجوادی برای این کار در نظر گرفته شود. این مرکز شروع به کار کرد و من هم عضو شورای عالی مرکز شدم. شاید بیش از ۱۰۰ جلسه صورتجلسه در آن سال ها داشتیم که همکاران کتاب معرفی می‌کردند. مرکز نشر دانشگاهی، مدیریت‌های پی در پی و فراز و نشیب‌هایی را طی کرد؛ هم در بیرون رقیب پیدا کرد و هم در درون دچار تغییرات مدیریتی شد و سرعت ارتقای آن کم شد. اکنون خوشحالم که این مرکز روال رو به رشدی داشته و این جای شکر دارد.

وی افزود: روزی که انقلاب شد ایران ۳۶ میلیون جمعیت داشت کل جمعیت دانشجویی آن ۱۷۵ هزار نفر بود، در حال حاضر ایران اگر ۸۵ میلیون جمعیت داشته باشد، بیش از ۴ و نیم میلیون دانشجو داریم. جمعیت دو برابر و نیم نشده ولی تعداد دانشجو ۲۰ و چند برابر شده است. این تغییرات بوجود آمده بازار بزرگی برای کتاب‌های دانشگاهی است. ایجاد مرکز نشر دانشگاهی در سال ۵۹، یک گام بلند برای عرضه کتاب با کیفیت بالا به دانشگاه بود که این نیز از هدیه‌های انقلاب است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به دوران تحصیل خود ادامه داد: ۶۱ سال پیش در سال ۱۳۴۲ در رشته فیزیک دانشجوی دانشکده علوم دانشگاه تهران شدم. هنوز کتاب‌ها و جزوه‌های آن زمان را دارم و به خاطر دارم از لحاظ منابع درسی شرایط خوبی نداشتیم. مرکز نشر دانشگاهی که ایجاد شد از لحاظ ترجمه و انتخاب واژگان علمی مناسب و سر و شکل کتاب‌های دانشگاهی تحولی ایجاد شد، به طوری که در سال ۶۱ چیزی از کتاب‌های خارجی کم نداشت. مثلا کتاب «فیزیک هالیدی» بعد از انقلاب در مرکز نشر دانشگاهی ترجمه شد و هنوز هم از کتاب‌های اصلی است و از لحاظ استاندارد کیفیت همانند کتاب‌های خارجی است.

وی افزود: علاوه بر انتخاب کتاب و ویرایش خوب و توزیع، مرکز نشر دانشگاهی کار مهم دیگری داشت و آن این بود که کتاب خارجی وارد و در کنار کتاب‌های فارسی عرضه می‌کرد. همچنین چاپ ۱۳ مجله از دیگر اموری بود که این مرکز انجام می‌داد که بهترین آنها «نشر دانش» بود. در دهه ۶۰ که معاون وزیر در وزارت آموزش و پرورش بودم، ۳ هزار جلد از هر شماره از «نشر دانش» می‌خریدم و برای ارتقای سطح فکری معلمان میان دبیرستان‌ها توزیع می‌کردم.

حدادعادل عنوان کرد: در این مرکز بهترین‌های چهار دهه پیش مانند احمد سمیعی، علی اشرف صادقی و مرحوم نجفی، دولت آبادی و مرندی و… اینجا فعال بودند که هر کدام از آنها نویسنده یا سردبیر مجله بودند و کار علمی می‌کردند. از رهگذر ترجمه، نیازی نیز به واژه‌گزینی ایجاد شد و نطفه تأسیس «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» در همین مرکز نشر دانشگاهی گذاشته شد. در این سال‌ها شورای مرکز نشر دانشگاهی به صورت منظم تشکیل نشد و شاید ضرورتی نیز احساس نمی‌شد. همه عمرم با کتاب عجین بوده‌ام و در هر موسسه و مرکزی سر و کارم با کتاب بود. از توفیقاتی که داشتم این بود که زمان جنگ سه برابر کل انتشارات کشور کتاب تولید می‌کردیم و در بحث کتاب درسی کمبودی حس نمی‌شد. این به دلیل آن بود که در پشت صحنه و در دولت و چاپخانه در رفت و آمد بودم و با استادان دانشگاه در رشته‌های مختلف و معلمان مرتبط بودم. اکنون ۴۱ سال است عضو بنیاد دایره المعارف اسلامی هستم و ۳۰ سال است مدیر عامل آنجا هستم. موسسه بزرگی است کنار کتابخانه ملی و آنجا تاکنون۳۳ جلد دانشنامه جهان اسلام منتشر کردیم که قرار است تا ۵۵ جلد ادامه پیدا کند.

وی در ادامه عنوان کرد: مرکز نشر دانشگاهی با مدیریت خوبی که عرق و عشق به کار این مرکز دارد می تواند یک موسسه درآمدزا و بسیار بانشاط باشد، چرا که شما ناشری هستید که مشتری‌تان پیش از باز شدن مغازه پشت در ایستاده است. کتاب درسی همانند کالایی است که مردم به آن نیاز روزانه دارند. سرمایه انباشته‌ای دارید که در کشور برای آن ۲۰ هزار دانشجو می‌گیرند و شما به تعداد دانشجویان یک رشته مشتری دارید و این کار اصلا ضرر ندارد. پایه  قوت مالی خود را روی کتاب‌های عمومی بگذارید که تعداد دانشجویان آن زیاد است و امتیاز آن مال شماست.

حدادعادل با اشاره به موضوع تخصصی شدن انتشارات گفت: زمانی که سال ۵۹ مرکز نشر دانشگاهی تاسیس شد هنوز نشر در ایران تخصصی نشده بود، مثلا انتشارات امیرکبیر همه نوع کتاب چاپ می‌کرد؛ اما اکنون همه نشرها تخصصی شده‌اند. در ایران بعد از انقلاب شاهد پدید آمدن زیرمجموعه صنف انتشارات به نام ناشران دانشگاهی هستیم و اکنون حدود ۱۵۰ ناشر دانشگاهی داریم. مرکز نشر باعث شد هویت در کار دانشگاهی ایجاد شود و در این زمینه رقیب ایجاد شود با این حال این مرکز از همه سابقه‌دارتر است و می‌توانید ارتباطات خود را با دانشگاه‌ها بیشتر کنید و کتاب ها را برای استادان دانشگاه‌ها بفرستید. کیفیت کارتان را پایین نیاورید؛ در این دنیای پررقابت، بقای شما بستگی به این دارد که استاندارد کتاب دانشگاهی را رعایت کنید و سهل‌انگاری نکنید.

وی با اشاره به ادغام مرکز نشر دانشگاهی با سازمان سمت که سابقا مطرح شده بود، گفت: مرکز نشردانشگاهی  باید باقی بماند و زمانی که بحث ادغام آن در سازمان سمت بود، من مخالف بودم. یکی از مشکلات اصلی ناشران کمبود کاغذ است و با درآمدزایی می‌توانید این مشکلات را برطرف کنید. همچنین بارگذاری کتاب در فضای مجازی نیز یکی دیگر از مسائلی است که ناشران با آن روبرو هستند؛ ناشران باید با نظارت بیشتر و مشاوره‌های حقوقی در جریان آن باشند.

در پایان این جلسه، به پاس حمایت‌های دکتر حدادعادل از طرف کارکنان مرکز نشر دانشگاهی لوح تقدیری به ایشان اعطا شد.

گفتنی است در ابتدای این جلسه، حسن سودمندافشار، رئیس مرکز نشر دانشگاهی، به ارائه گزارش مختصری از فعالیت‌های چند سال اخیر مرکز نشر دانشگاهی پرداخت.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره توجه به ادبیات فارسی در مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری، گفت: بیش از آنکه نگران رعایت ادبیات بودم نگران رعایت ادب بودم.

دکتر حدادعادل در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در پاسخ به این سؤال که «یکی از توصیه های جدی در مناظره های چهاردهمین دور انتخابات ریاست جمهوری، حفظ ادبیات فارسی بود، چقدر نامزدها در مناظره ها به این مساله توجه کردند؟» اظهار داشت: وقتی عصبانی می‌شدند یادشان می‌رفت اما بعضی وقت ها هم رعایت می کردند. بیش از آنکه نگران رعایت ادبیات بودم نگران رعایت ادب بودم.

وی این را هم گفت که رعایت ادب از سوی نامزدها در این دور بهتر از نوبت قبل بود.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین درباره این که چه توصیه و پیشنهادی در حوزه فرهنگ و ادبیات برای رئیس جمهوری آینده دارید؟ گفت: فرهنگ، یک سرمایه گذاری دیربازده است و نباید سرمایه گذاری های زودبازده ما را از اهمیت فرهنگ غافل کند.

وی تصریح کرد: ممکن است کسی بنای تربیت نیروی انسانی برای ۳۰ سال دیگر را بگذارد و خودش اصلا شاهد نتیجه کارش نباشد اما آن نتیجه برای ملت سودمند باشد.

حدادعادل گفت: فرهنگ، مبتنی بر ترجیح نفع آتی بر نفع آنی است.